حساب نزد اهل نجوم: رساله‌ای در حساب شصت‌گانی

نویسنده

چکیده مقاله:

نوشته‌ای که در اینجا ویرایش و به زبان امروزی شرح شده، رساله‌ای با عنوان «‎حساب اهل تنجیم» از یک مجموعۀ دست‌نویس قدیمی است که در کتابخانۀ ملّی کشور بوسنی و هرزگوین نگهداری می‌شود. در آخر این رساله عباراتی نوشته شده که با استناد به آنها می‌توان دریافت که اصل کتابی که این رساله بخشی از آن بوده است از آثار ملا علی قوشچی است و زبان اصل اثر‎ نیز فارسی است. این رساله در واقع خلاصه‌ای از مقالۀ دوم آن کتاب است که شخصی به نام نصراللّه النصیر بنصیر‎ (؟) ملقّب به ‎واقف الخلخالی‎ برگزیده و حاجی عثمان بن حاجی عمر آن را استنساخ کرده است. در این رساله که شامل شش باب به پیروی از رساله‌های مشهور حساب است به موضوعاتی نظیر روش نوشتن اعداد، تعیین مرتبۀ ارقام آنها، روش‌های جمع و تفریق، ضرب، تقسیم و جذر گرفتن در دستگاه شصتگانی پرداخته شده است و به کاربرد آنها در دانش نجوم نیز اشاره شده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

حساب نزد اهل نجوم: رساله ای در حساب شصت گانی

نوشته ای که در اینجا ویرایش و به زبان امروزی شرح شده، رساله ای با عنوان «‎حساب اهل تنجیم» از یک مجموعۀ دست نویس قدیمی است که در کتابخانۀ ملّی کشور بوسنی و هرزگوین نگهداری می شود. در آخر این رساله عباراتی نوشته شده که با استناد به آنها می توان دریافت که اصل کتابی که این رساله بخشی از آن بوده است از آثار ملا علی قوشچی است و زبان اصل اثر‎ نیز فارسی است. این رساله در واقع خلاصه ای از مقالۀ دوم آن کت...

متن کامل

آشنایی با حساب اعداد فازی

اعمال جبری روی اعداد فازی مورد نیاز بسیاری از علاقه مندان به موضوع مجموعه های فازی است و اغلب این محاسبات دارای پیچیدگی خاص هستند. در مقالات بسیاری سعی شده است با تعریف اعمال جدید ضرب و جمع روی اعداد فازی، از این مجموعه یک گروه یا میدان ساخته شود. اما طبیعی ترین اعمال تعریف شده، بر روی مجموعه اعداد حقیقی بوده است. در این مقاله سعی شده است علاوه بر آشنایی با حساب اعداد فازی و ارائه راه حل های ع...

متن کامل

جمع و شمارش: حساب افرازها

در نخستین نگاه، افرازها چیزی مانند بازی بچه ها به نظر می رسد. اما همانطور که در نظریه اعداد اتفاق می افتد، کار به ظاهر ساده شمارش راه های شکستن یک عدد به چند قسمت، سریعا منجر به مسائلی پیچیده و در عین حال زیبا می گردد. افرازها نقش مهمی در زمینه های گوناگون ریاضیات مانند ترکیبیات، نظریه لی، نظریه نمایش و فیزیک ریاضی ایفا می کنند. ما در این مقاله به نقش آنها در نظریه اعداد می پردازیم.

متن کامل

مدل مدیریت ریسک حساب های دریافتنی

هیچ مدل مدیریت ریسکی را نمی توان جایگزین یک سیستم اقتصادی و قانونی مناسب برای وصول مطالبات دانست. اجرای اصلاحات در قانون وسیستم های اقتصادی، شرط اصلی برای حل مشکلات وصول طلب است. این مقاله به بررسی ریسک وصول حساب های دریافتنی در ایران می پردازد و به این سوال پاسخ می دهد که آیا شاخص های اقتصادی کافی و مناسب در خصوص بالا بردن بهره وری اطلاعاتی با درنظرگرفتن سیستم پرداخت، درایران وجود دارد یا خیر؟...

متن کامل

بررسی اثربخشی نرم افزار آموزشی «حساب ‌یار» بر یادگیری ریاضیات دانش‌آموزان حساب نارسا

هدف: بررسی تأثیر نرم افزار کمک آموزشی رایانه‌ای طراحی شده (حساب یار) برای آموزش  شمارش، جمع و تفریق دانش‌آموزان با نارسایی یادگیری خاص در حساب بوده است. روش: با بهره‌گیری از روش شبه آزمایشی،  تعداد 20 دانش‌آموز7-8  ساله دچار این اختلال از بین جامعه آماری این دانش‌آموزان در شهر تهران پس از انتخاب و همتاسازی به‌صورت تصادفی در طرح  پیش‌آزمون – پس آزمون به دو گروه آزمایش و کنترل، تقسیم شدند .  ابزا...

متن کامل

قضیه اصلی حساب و یکتایی تجزیه

مفهوم یکتایی تجزیه در جبر، ریشه در قضیه اصلی حساب و نظریه جبری اعداد دارد. هدف این نوشتار بررسی مفهوم تجزیه و یکتایی آن است. پیشینه تاریخی قضیه اصلی حساب مورد بررسی قرار می گیرد. تجزیه در نیمگروهها را نیز با ذکر چند مثال مورد توجه قرار می دهیم.

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 10  شماره 1

صفحات  17- 40

تاریخ انتشار 2012-03-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023